Moje przemówienie do Rady Miasta Gdańska w związku z przedłożeniem do uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej i budżetu Miasta Gdańska na rok 2016.

Szanowny Panie Przewodniczący,

Wysoka Rado,

 

W nadchodzącym roku czeka nas wiele trudnych wyzwań i wiele niewiadomych. Musimy stawić im czoła. Musimy im sprostać.

Przedstawię Państwu kierunki działań bieżących i inwestycyjnych Miasta w 2016 roku oraz potencjał dochodowy Gdańska, skorelowany z poziomem wydatków majątkowych w perspektywie do 2022 r.

Wkroczyliśmy w nową perspektywę unijną i przygotowujemy nowe projekty inwestycyjne. Powodzenie ich realizacji zależy nie tylko od naszej – dużej dotychczas – zdolności pozyskiwania pieniędzy z UE, ale także od uwarunkowań zewnętrznych.

Zapowiadane przez obecny rząd nowe rozwiązania w zakresie polityki edukacyjnej, rodzinnej czy podniesienie kwoty wolnej od podatku PIT niewątpliwie wpłyną niekorzystnie na budżety samorządowe. Bowiem, o czym często mówiłem, bez reformy systemu dochodów JST nie można podejmować decyzji destabilizujących system finansów miast i gmin. Niepokojące jest jednak to, że w listopadowym expose Premier Beaty Szydło nie można doszukać się chociaż jednego zdania dotyczącego spraw związanych z samorządem i finansami samorządów – mam nadzieję, że jest to jedynie przeoczenie doradców Pani Premier.

Warto w tym miejscu powiedzieć, że w Gdańsku, w wyniku tych odgórnie podejmowanych decyzji dotyczących wyższej kwoty wolnej od podatku, tylko w latach 2017 – 2022 będzie łącznie o 780 mln zł mniej środków na inwestycje. To rocznie około 130 mln. Do tej pory nigdzie w dokumentach (ani też doniesieniach medialnych) nie znalazła się informacja dotycząca rekompensaty dla samorządów z tytułu utraconych dochodów. W tym miejscu chciałbym zaapelować do kluby Prawa i Sprawiedliwości o interwencję u Pani Premier Szydło, w Ministerstwie Finansów oraz w Pałacu Prezydenckim w obronie finansów Gdańszczanek i Gdańszczan. Apel ten w szczególności kieruję do przedsiębiorcy, Radnego, wiceprezesa Ruchu Społecznego im. Lecha Kaczyńskiego, byłego asystenta społecznego Ministra Macieja Łopińskiego – Pana Jerzego Milewskiego, który jest współtwórcą i członkiem Narodowej Rady Rozwoju. Prezydent Andrzej Duda w trakcie spotkania powołującego Radę powiedział, że gremium to ma przede wszystkim zajmować się przygotowaniami rozwiązań strategicznych i rozwojowych. Gdańsk dla rozwoju potrzebuje środków na co najmniej takim poziomie jak teraz, dlatego apeluję do Pana Radnego i całego Klubu: zadbajmy o to wspólnie!

Dla każdego jest jasne, że brak tak znaczącej kwoty musi pogorszyć wyniki operacyjne, co jest kluczowe z punktu widzenia obowiązujących limitów zadłużenia. W konsekwencji znacznie ograniczy nasze możliwości pozyskania dotacji z UE. W pierwszej kolejności wpłynie to na wysokość limitu na realizację inwestycji w obecnym okresie finansowania unijnego, przewidzianego w procedowanej dzisiaj Wieloletniej Prognozie Finansowej. Doświadczenia z minionej perspektywy 2007–2013 wskazują, że każda zainwestowana z budżetu złotówka przyciągnęła kolejną złotówkę dotacji z UE. Dlatego też, obniżenie poziomu inwestycji ze środków własnych Miasta o 780 mln zł może skutkować rezygnacją z przedsięwzięć o wartości 1,5 mld zł. A to oznacza ograniczenie inwestycji w przygotowanym planie aż o 30 procent!

 

Szanowni Państwo,

 

Zdajemy sobie wszyscy sprawę z tego, że sytuacja makroekonomiczna kraju wpływa na finanse miejskie. Uwidacznia się to przede wszystkim w transferze środków pieniężnych. Przykładowo, ostatnie decyzje związane z przekazaniem zadań z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej dla mieszkańców spowodowały w tegorocznym budżecie dodatkowe wydatki w wysokości ok. 280 tys. zł na przygotowanie infrastruktury lokalowej, informatycznej i wyposażenie stanowisk dla 18 punktów prawnych. Natomiast szacowany niedobór środków na 2016 r. z budżetu państwa tylko na obsługę tego zadania, to kwota 235 tys. zł.

Również nowo projektowane zmiany w ustawie o systemie oświaty (projekt z 4 grudnia br.), zakładające m. in.:

–                     wychowanie przedszkolne dzieci od 3-7 roku życia;

–                     obowiązek szkolny od 7 roku życia;

–                     możliwość pozostania dziecka 6-letniego w pierwszej klasie na wniosek rodziców,

wywołają ujemne skutki finansowe w budżecie na przyszły rok i kolejnych latach. Obecnie trudno jest oszacować ich skalę, natomiast wiemy już ponad wszelką wątpliwość, że będziemy zobligowani do zwiększenia wydatków na wychowanie przedszkolne o około 4,5 mln zł od września do grudnia 2016 r., ponieważ nie są to zadania subwencjonowane przez polski rząd. Do tego dochodzą zapowiedzi likwidacji gimnazjów, które pociągną za sobą także dodatkowe, nieplanowane koszty. Przed nami zatem wiele wyzwań i niewiadomych.

Należy w tym miejscu poruszyć kwestię obietnicy Rządu dotyczącej 500 zł na drugie i kolejne dziecko. Pod koniec listopada w wywiadzie dla portalsamorządowy.pl, Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Elżbieta Rafalska zapowiedziała, że Rząd będzie konsultował się z samorządami w sprawie finansowania i organizacji zadania, które według licznych zapowiedzi ma zacząć funkcjonować od początku 2016 roku. Mimo że mamy druga połowę grudnia, nikt z nami nie rozmawiał, nie konsultował i nie informował jak zapowiadana reforma ma wyglądać dla jednostek samorządu terytorialnego. Jako, że będzie to zadanie zlecone samorządom chcę gorąco wierzyć, że za składane obietnice wyborcze nie będziemy musieli dokładać z budżetu miasta, który – jak już wcześniej mówiłem – ze względu na inne deklaracje polityczne może zostać mocno nadszarpnięty.

 

Wysoka Rado,

 

Kierunki polityki społeczno-gospodarczej przewidziane do realizacji w 2016 r. przedstawiłem Państwu wraz z projektem budżetu.

Działania zgrupowane w dziewięciu obszarach, m. in. edukacji, integracji społecznej, kultury, innowacyjności, infrastruktury i przestrzeni publicznej zostały powiązane z Programami Operacyjnymi, przygotowanymi do Strategii Rozwoju Miasta Gdańska do 2030 roku. Planowane działania w tych obszarach ukierunkowane zostały przede wszystkim, na poprawę jakości życia mieszkańców Gdańska.

Obraz dopełniła seria kilkunastu spotkań w ramach konsultacji inwestycji do roku 2020 oraz ponad 6 tysięcy ankiet, w których mieszkańcy wskazali nam priorytety na najbliższe lata.

Przyjęte założenia do projektu budżetu bazują na oficjalnych wskaźnikach makroekonomicznych:

–                     wzrost PKB w ujęciu realnym   – 3,8 %

–                     średnioroczna inflacja                         – 1,7 %

–                     realny wzrost wynagrodzeń w gospodarce narodowej         – 3,6 %.

Realność tych założeń zależeć będzie od sytuacji gospodarczej w Polsce oraz kształtowania się koniunktury w Unii Europejskiej. Gospodarka lokalna, w szczególności sektor usług jest dobrze rozwinięty. Liczba zarejestrowanych w Gdańsku podmiotów gospodarczych na koniec 2014 r. wyniosła 71.093, natomiast w pierwszym półroczu 2015 r. już 72.368.

Biorąc pod uwagę prognozowany wzrost gospodarczy i planowane inwestycje w nowej perspektywie, zapotrzebowanie na pracowników wzrośnie. Stopa bezrobocia w Gdańsku na koniec roku 2016 szacowana jest na 4%, przy zakładanej w kraju 9,8 %. Przeciętne wynagrodzenie brutto za pierwsze półrocze 2015 r. wyniosło 5095,35 zł, przy prognozowanym w kraju na 2016 r. – 4055 zł.

Dochody Miasta planujemy na poziomie 2.431 mln zł, a wydatki w wysokości 2.453 mln zł. Zakładany deficyt wyniesie 22,7 mln zł i dotyczy części inwestycyjnej budżetu, a sfinansowany zostanie z kredytu Europejskiego Banku Inwestycyjnego.

Głównymi źródłami dochodów są:

– udziały w podatkach państwowych (PIT, CIT, PCC, spadki i darowizny) – 32,5%, tj. 791 mln zł

– podatki i opłaty lokalne – 21%, tj. 513,8 mln zł, w tym podatek od nieruchomości 364,9 mln zł

– dochody z mienia komunalnego – 7%, tj. 171,4 mln zł, w tym ze sprzedaży i przekształcenia prawa użytkowania – 36 mln zł, a użytkowania wieczystego – 37,2 mln zł

– subwencje i dotacje z budżetu państwa – 25,6 %, tj. 621,4 mln, w tym na zadania zlecone – 113,7 mln zł

– dotacje z UE   – 5,3 %, tj. 128,1 mln

– pozostałe dochody  – 8,4 %, tj. 204,9 mln zł.

 

Planowany spadek dochodów ogółem o 10,3 % w stosunku do roku 2015 związany jest z końcowym rozliczeniem dotacji z UE z minionej perspektywy.

 

Szanowni Państwo,

 

Wydatki majątkowe nadal mają znaczący udział w budżecie – 18,62 %.  Przypomnę, że w latach minionych wynosiły one kolejno:

–                     w 2015 r. – 27,01 %

–                     w 2014 r. – 29,04 %

–                     w 2013 r. – 30,5 %

–                     w 2012 r. – 39,7 %

Ich planowany poziom to 456,8 mln zł, w tym 55,6 mln stanowią przedsięwzięcia obejmujące nową perspektywę unijną. W przyszłym roku na poszczególne projekty przeznaczymy kwoty:

–                     drogi i transport          214,2 mln zł

  • Trasa Słowackiego   108,1 mln
  • Budowa mostu zwodzonego na Wyspę Sobieszewską           17,0 mln
  • budowa linii tramwajowej przy ul. Nowa Bulońska   15,0 mln
  • modernizacja chodników – edycja 2016   13,0 mln
  • modernizacja nawierzchni dróg                13,0 mln
  • budowa i przebudowa dróg lokalnych w różnych dzielnicach    10,6 mln

 

–                     edukacja i sport          75,9 mln zł

  • modernizacje w obiektach oświatowych                  20,2 mln
  • budowa przedszkoli modułowych                11,5 mln
  • budowa Centrum Sportu Młodzieżowego  GOKF   9,5 mln
  • budowa krytych pływalni w Osowej i na Stogach – łącznie            11,5 mln
  • modernizacja HSW Olivia     5,5 mln

 

–                     ochrona przeciwpowodziowa            12,7 mln zł

  • w tym Gdański Program Przeciwpowodziowy        11,6 mln

 

–                     rewaloryzacja przestrzeni i zieleni     7,9 mln zł

  • w tym rewaloryzacja zabytków sztuki ogrodowej w Parku Oruńskim oraz w zagospodarowanie terenów zieleni w Jarze Wilanowskim   6,3 mln

 

–                     turystyka wodna i rekreacja   3,2 mln zł

  • budowa 40 placów rekreacyjnych dla dzieci i młodzieży w różnych dzielnicach Miasta               0,5 mln
  • budowa 17 nowych boisk wielofunkcyjnych- w tym 7 w ramach Budżetu Obywatelskiego 2016. Boiska powstaną między innymi przy: Gimnazjum nr 8 na Dolnym Mieście, SP 23 w Oliwie, SP 22 w Letnicy czy też SP 40 na Oruni.

 

W przyszłym roku spółki miejskie planują przeznaczyć 214,2 mln zł na inwestycje. I tak:

–                     GIWK – 74,6 mln zł – Gdański Projekt Wodociągowy I i II oraz modernizacja infrastruktury wodno-ściekowej

–                     ZKM               – 61 mln zł – kontynuacja modernizacji zajezdni tramwajowej Gdańsk Wrzeszcz, składów tramwajowych i zakup taboru autobusowego

–                     TBS Motława, GTBS, GIS    – 36 mln zł – budowa budynków mieszkalnych ze 186 lokalami mieszkaniowymi do oddania w 2016 r. oraz 154 lokalami w 2017 r.

–                     Zakład Utylizacyjny Sp. z o.o. – 12,5 mln zł – nakłady odtworzeniowe związane z gospodarką odpadami

–                     GARG Sp. z o.o. – 18,1 mln zł – budowa platformy na potrzeby parkingu buforowego, stacji paliw PCL i centrum administracyjno-usługowego KOGA, na terenie PCL, wraz z budową wewnętrznego układu drogowego.

 

Wydatki bieżące będą wyższe o 1,8 %, tj. 34,5 mln zł. Więcej, bo o 6 mln zł zwiększamy pulę na remonty. W 2016 r. wyniosą 39,8 mln zł. Jest to także inwestycja w majątek infrastrukturalny Miasta.

Największa dziedzina – oświata, wymaga znaczącego dofinansowania z racji, m. in. zmian w systemie edukacyjnym (np. obowiązek zapewnienia miejsc w przedszkolach) – 327,2 mln zł, tj. 43,2 % planowanej przez Ministerstwo Edukacji subwencji. Ponadto, pracownicy sfery budżetowej – 6.570 osób, z wyłączeniem nauczycieli objętych systemem Karty Nauczyciela, zanotują wzrost wynagrodzeń średnio o 4%, co w budżecie da łącznie 14,3 mln zł.

Komunikacja miejska, mimo że wpływy z biletów w połowie sfinansują koszty jej funkcjonowania, wygeneruje dla Miasta wydatek w wysokości 110,4 mln zł.

Jak wspomniałem, dotacje celowe na zadania zlecone nie zapewniają właściwej ich realizacji. Planujemy więc dopłaty w wysokości 11,7 mln zł, m. in. do opieki społecznej (ośrodki wsparcia, świadczenia rodzinne) oraz do wynagrodzeń pracowników administracji, realizujących te zadania.

Podsumowując, na działalność operacyjną Miasta przewidziano 1.996,7 mln zł, i tak:

–                     na oświatę i wychowanie       756,6 mln zł, tj. 37,9 %

–                     transport i drogi                     365,8 mln zł, tj. 17,9 %

–                     politykę i opiekę społeczną    233,4 mln zł, tj. 11,7 %

–                     gospodarkę komunalną          162,9 mln zł, tj. 8,1 %

–                     administrację                          146 mln zł, tj. 7,3 %

–                     kulturę i jednostki kultury      75 mln zł, tj. 3,8 %

–                     sport                                       25,6 mln zł, tj. 1,3 %

 

Wysoka Rado,

 

W latach 2010-2015 pozyskaliśmy 2,6 mld zł dotacji na inwestycje, co w przeliczeniu na mieszkańca daje kwotę 5.600 na każdego z nas. Jednakże w roku 2016 i w latach przyszłych, aż do 2023 r., nie zaplanowano dotacji z Unii na nową perspektywę z uwagi na fakt, że projekty nie uzyskały jeszcze promesy dotacyjnej.

W oparciu o potencjał dochodowy Miasta, przewidziano natomiast w latach 2016 – 2023 pule środków na wydatki majątkowe w wysokości  3.134,5 mln zł. Dzięki temu możliwe będzie uzyskanie dotacji unijnej na poziomie 2.070 mln zł, co łącznie da kwotę ponad 5 mld zł na inwestycje. Obecnie trwają wytężone prace nad pozyskaniem tych środków.

W znowelizowanej Wieloletniej Prognozie Finansowej, dzisiaj procedowanej, zarezerwowaliśmy na przedsięwzięcia kontynuowane, jest ich 25,  kwotę 667,2 mln zł, a na projekty nowe, uwzględniające nową perspektywę unijną 228,1 mln zł. Środki niezaangażowane, to kwota 2.239,2 mln zł.

 

Panie Przewodniczący,

            Wysoka Rado,

Celem strategicznym długofalowej polityki Miasta jest utrzymanie poziomu zadłużenia i deficytu na bezpiecznym poziomie. Wydatki bieżące – operacyjne, nie mogą wzrastać w tempie wyprzedzającym wzrost dochodów bieżących.

Jesteśmy zdecydowani wprowadzić w latach 2016-2017 nowe rozwiązania, takie jak centralizację obsługi finansowo-księgowej jednostek Miasta, a także zaproponować Państwu nowe podejście do zarządzania infrastrukturą miejską. Wszystko po to, by dalej racjonalizować wydatki bieżące.

Nie chcąc jedynie krytykować i żądać od obecnych decydentów, chciałbym zapowiedzieć, że wspólnie z Prezydentami należącymi do Unii Metropolii Polskich (12 największych miast w naszym kraju) aktywnie włączymy się w każdy dialog i we wszystkie propozycje, które zostaną przedstawione przez nowy Rząd. Z dniem 1 stycznia 2016 roku UMP przejmuje przewodnictwo w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu, ustawowego forum wypracowania wspólnego stanowiska rządu i samorządu terytorialnego. Mam nadzieję, że będzie to miejsce w którym wszystkie strony będą miały realną możliwość rozmowy oraz wpływania na sprawy i decyzje dotyczące bezpośrednio jednostek samorządu terytorialnego.

Jednocześnie deklarujemy chęć brania aktywnego udziału w pracach komisji i podkomisji sejmowych i senackich.

Moim, naszym celem i obowiązkiem jest zadbanie o finanse mieszkańców Gdańska oraz o to żeby w kolejnej perspektywie finansowej UE codzienne życie każdego z nas było na jeszcze wyższym poziomie i dawało co najmniej tyle satysfakcji jak pokazały ostatnie badania, w których okazało się że mieszkańcy Gdańska tuż za sąsiadami z Gdyni są najszczęśliwszymi ludźmi w kraju. Zachęcam do tego, żeby podtrzymać to uczucie.

Szanowni Państwo,

 

Jest pozytywna opinia Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z 4 Grudnia 2015 r., są pozytywne opinie komisji branżowych Rady Miasta Gdańska o projekcie budżetu 2016 i Wieloletniej Prognozy Finansowej do 2045 roku. Przekazałem Komisji Strategii i Budżetu oraz Państwu Radnym stanowisko do wniosków zgłoszonych do projektu budżetu. Te wnioski, które nie uzyskały źródła finansowania będą przedmiotem dalszych analiz i w miarę możliwości wprowadzone będą do realizacji.

Panie Przewodniczący,

            Wysoka Rado,

Proszę o uchwalenie Wieloletniej Prognozy Finansowej i budżetu na 2016 rok.